Cytryniec chiński - jagody wiecznej młodości
Wieloletnie pnącze o właściwościach leczniczych. Zwane również jagodami Wu Wei Zi, Shizandrą, Magnolia wine. Osiąga wysokość do 12 metrów (1m rocznie). Kwiaty drobne, białe, czasem o odcieniu różowym lub kremowym, ukazują się na przełomie maja i czerwca. Cytryniec jest rośliną rozdzielnopłciową, co oznacza, że na tej samej roślinie występują kwiaty żeńskie i męskie. Owocuje od połowy sierpnia do połowy września, pokrywając się gronami czerwonych jagód. Łodygi Cytryńca osiągają średnicę 1-2 cm, wspinając się obrastają drzewa i krzewy lub ścielą się po ziemii. Jest to roślina odporna na mrozy wytrzymująca do ponad -30 stopni. Preferuje jednak stanowiska słoneczne i osłonięte, żyzne i wilgotne gleby. Po upływie 2 lat od posadzenia rośliny powinno się wybrać kilka pędów i podwiązać je pionowo do podpór. Trzeba też rozpocząć nawożenie. Doskonale nadaje się na pergole i ściany budynków. Jest odporny na choroby i szkodniki.
Zaczyna owocować w 4-6 roku po posadzeniu.
Cytryniec Chiński to jedno z najważniejszych ziół w chińskiej medycynie tradycyjnej. Jego jagody stosowane od czasów najwcześniejszych dynastii były cenione dzięki zdolności do przedłużenia zdrowego i młodego wyglądu. Chińczycy uważają, że w ciągu 100 dni stosowania Schizandry, krew zostaje oczyszczona, powraca młodzieńczy wygląd i ostrość wzroku. Wszystko to dzięki specyficznemu wpływowi Wu Wei Zi na detoksyfikację i regenerację wątroby.
Owoce zawierają witaminę E, schizandrynę (substancję tonizującą i wzmacniającą), żelazo, miedź, nikiel, mangan, molibden, tytan, cynk, magnez, fosfor oraz potas. Mogą być spożywane na surowo albo po przetworzeniu w postaci suszu, soków, naparów, nalewek. Lecznicze działanie mają również liście, nasiona i kora. Suszone liście zalane wrzątkiem przypominają zieloną herbatę z cytryną.
Regularne picie herbaty z jagód ma wywierać bardzo pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne, poprawiając samopoczucie, wzrost energii i ostrość myślenia.
Lecznicza herbata:
Herbata z suszonych jagód cytryńca ma wspaniały aromatyczny smak, można ją parzyć w termosie;
4 - 5 łyżeczek jagód zalać ( na ok. 15 min) dwoma szklankami wrzątku lub przygotować wywar wg. starej Chińskiej metody, czyli 2 do 4 łyżek stołowych jagód zalać wodą ( 2 szklanki) i doprowadzić do wrzenia, kontynuować gotowanie na zmniejszonym ogniu do 12 minut. Jagody można używać kilkakrotnie dopóki nie stracą koloru i smaku.
Czarna malina
Czarna malina jest stosunkowo rzadko uprawianym krzewem owocowym. Tymczasem warto docenić zdrowotne i odżywcze właściwości czarnej maliny, której owoce wykazują działanie antynowotworowe i przeciwbakteryjne. Są też cennym źródłem witamin i minerałów oraz posiadają pięciokrotnie wyższy potencjał antyoksydacyjny niż tradycyjne maliny czerwone.
Czarna malina - właściwości
Czarna malina to tak naprawdę odmiany maliny właściwej (Rubus idaeus) dające czarne owoce. Owoce czarnej maliny są smaczne, nadają się zarówno do bezpośredniego spożycia jak i na przetwory. W czasie dojrzewania są czerwone, a w pełni dojrzałości stają się niemal zupełnie czarne. Pokrywa je wyraźnie zauważalny nalot. Od tradycyjnych malin czerwonych odróżnia je nie tylko czarne zabarwienie owoców ale też ich wyjątkowe właściwości zdrowotne i odżywcze.
Zdrowotne właściwości czarnej maliny opierają się przede wszystkim na bardzo wysokiej zawartości antocyjanów, których jest aż pięciokrotnie więcej niż w malinach czerwonych. Antocyjany pomagają usuwać z organizmu wolne rodniki, zapobiegając tym samym degradacji błon komórkowych, procesom starzenia i rozmaitym chorobom cywilizacyjnym. Owoce czarnej maliny wykazują działanie antynowotworowe, ograniczając m. in. rozwój nowotworów prostaty, jelita grubego czy okrężnicy.
Warto zwrócić również uwagę na bakteriobójcze właściwości czarnej maliny, której owoce ograniczają rozwój bakterii wywołujących zapalenie płuc, wrzody żołądka czy zapalenie górnych dróg oddechowych. Co ciekawe, w owocach czarnych malin stwierdzono też związki o właściwościach przeciwzapalnych, działające podobnie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna czy ibuprofen.
Właściwości odżywcze czarnej maliny związane są z wysoką zawartością witaminy C i E oraz makroelementów, takich jak potas, wapń, magnez i cynk. W owocach czarnej maliny w dużym stężeniu występują też miedź i żelazo, dzięki czemu mogą one wspomagać leczenie anemii.
Te wszystkie cenne właściwości czarnej maliny sprawiają, że warto mieć ten krzew na działce i korzystać z dobrodziejstw jego owoców.
Czarna malina - uprawa
Wymagania uprawowe czarnej maliny są bardzo podobne do tradycyjnej maliny czerwonej, owocującej na pędach dwuletnich. Roślinie należy zapewnić stanowisko słoneczne, mogą być to zarówno łagodne stoki i zbocza, jak i równiny, najlepiej osłonięte od wiatrów. Gleba powinna być żyzna i wilgotna, jednak odpowiednio przewiewna, o odczynie lekko kwaśnym. Na glebach zbyt ciężkich, zbitych, te krzewy owocowe słabiej plonują i zapadają na choroby malin.
Uprawa czarnej maliny najlepiej udaje się jeżeli posadzimy ją w szpalerze przy drutach lub płocie, gdyż jej pędy są bardzo długie (nawet do 4 metrów u odmiany 'Bristol') i wymagają przywiązywania do podpór. Wszelkie zabiegi pielęgnacyjne wykonujemy identycznie jak u tradycyjnych malin owocujących na pędach dwuletnich. Pamiętajmy aby po zbiorach owoców ściąć wszystkie pędy, które owocowały, pozostawiając jedynie młode pędy roczne, które zaowocują w przyszłym roku.
Czarna malina - odmiany
Czarna malina 'Bristol' - to najpopularniejsza odmiana maliny czarnej, dająca czarne, jędrne owoce o wyśmienitym smaku i wysokiej wartości przetwórczej. Owoce odmiany Bristol dojrzewają w 2 i 3 dekadzie lipca. Mrozoodporność tej odmiany maliny czarnej jest średnia. Ze względu na ryzyko przemarznięć w czasie ostrych zim i uszkodzeń roślin podczas przygruntowych przymrozków, unikajmy sadzenia jej w zastoiskach mrozowych, a także, ze względu na niebezpieczeństwo porażenia pędów i owoców przez choroby grzybowe, unikajmy miejsc, gdzie często tworzą się mgły.
Czarna malina Bristol jest dość łatwo porażana przez antraknozę maliny oraz choroby o podłożu wirusowym. Dlatego sadzonki do ogrodu kupujmy wyłącznie u zaufanych sprzedawców, którzy zagwarantują nam, że materiał nasadzeniowy jest zdrowy.
Czarna malina 'Litacz' - odmiana polska, pochodząca od w/w maliny Bristol, wyhodowana w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Brzeznej. Wydaje owoce podobnej wielkości, dojrzewające jednak znacznie wcześniej, bo już w końcu czerwca. Pędy czarnej maliny Litacz są mało podatne na zamieranie, a owoce - na gnicie. Niestety jest łatwo porażana przez wirusa krzaczastej karłowatości maliny, dlatego również w przypadku tej odmiany czarnej maliny niezwykle ważny jest zakup zdrowego materiału nasadzeniowego.
Czarna malina 'Jewel' - wydaje się być najcenniejszą odmianą spośród w/w, szczególnie dla osób które na działce czy w ogrodzie przydomowym chcą uniknąć chemicznej ochrony i wykonywania oprysków maliny. Czarna malina Jewel wykazuje znacznie większą odporność na choroby grzybowe i wirusowe maliny, a także na przemarzanie pędów. Z tego względu polecana jest do uprawy ekologicznej. Owoce zaś są jędrne, z połyskiem i smaczne, do spożywania na surowo i na przetwory. Dojrzewają od drugiej połowy lipca.
Te 3 odmiany czarnej maliny mają największe predyspozycje do uprawy w naszym klimacie. Mam nadzieję, że się skusicie choć na jedną z nich i będziecie korzystać z dobrodziejstwa tych owoców. Życzę smacznego i... na zdrowie!
Czosnek niedźwiedzi
Czosnek niedźwiedzi jest cenionym surowcem zielarskim o działaniu bakteriobójczym i dobroczynnym wpływie na układ krwionośny oraz trawienny. Czosnek niedźwiedzi zastosowanie ma też w kuchni jako przyprawa i dodatek do wielu potraw. Zobacz, co jeszcze można z nim zrobić, jak wygląda uprawa czosnku niedźwiedziego w ogrodzie oraz w doniczce i gdzie kupić czosnek niedźwiedzi do posadzenia na działce. Oto wszystkie tajemnice, jakie kryje w sobie czosnek niedźwiedzi!
Czosnek niedźwiedzi - zastosowanie
Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) jest krótkowieczną byliną wytwarzającą podziemne cebule. Są one przysmakiem niedźwiedzi i stąd właśnie wywodzi się nazwa tej rośliny. Czosnek niedźwiedzi osiąga 20-50 cm wysokości, wytwarza zielone liście podobne do liści konwalii, kwitnie na biało od kwietnia do maja. W środowisku naturalnym występuje w wilgotnych lasach Europy i Azji. W Polsce jest dość rzadki, od 2004 roku objęty częściową ochroną gatunkową. Jako roślina jadalna czosnek niedźwiedzi zastosowanie znalazł jako składnik potraw oraz surowiec zielarski. Zastosowań czosnku niedźwiedziego jest tak wiele, że tej roślinie poświęcane są nawet całe książki, np. "Czosnek niedźwiedzi - smaczny, tani, zdrowy", autorstwa Claudii Boss-Teichmann.
Właściwości lecznicze czosnek niedźwiedzi ma podobne jak czosnek pospolity. Choć jego działanie jest nieco słabsze, jest jednak lżej strawny i nie obciąża tak bardzo wątroby. Liście czosnku niedźwiedziego po spożyciu nie pozostawiają też w ustach nieprzyjemnego czosnkowego posmaku.
Charakteryzuje go przede wszystkim silne działanie bakteriobójcze, które warto wykorzystać podczas leczenia górnych dróg oddechowych. Poza unicestwianiem bakterii, pobudza też wydzielanie śluzu w oskrzelach. Czosnek niedźwiedzi zastosowanie ma również w leczeniu miażdżycy, zapobieganiu nowotworom, leczeniu nadciśnienia i chorób serca oraz do pobudzania trawienia. Regularne spożywanie świeżych liści czosnku niedźwiedziego sprzyja łatwiejszej utracie wagi.
Czosnek niedźwiedzi zastosowanie znajduje także w kuchni, jako dodatek do wielu potraw. Świeże liście czosnku niedźwiedziego nadają się do przyprawiania sałatek, kanapek, sosów i dressingów. Nie powinno ich się gotować, gdyż wówczas tracą swój smak. Można je natomiast marynować w oliwie lub konserwować w soli.
Uwaga! Czosnku niedźwiedziego nie należy pozyskiwać ze środowiska naturalnego ze względu na konieczność ochrony tego gatunku oraz możliwość śmiertelnej w skutkach pomyłki z trującą konwalią majową czy zimowitem jesiennym. Dlatego polecam uprawę czosnku niedźwiedziego we własnym ogrodzie.
W ogrodzie czosnek niedźwiedzi można sadzić zarówno na grządkach z warzywami jak i na rabatach ozdobnych z roślinami cebulowymi. Warto wykorzystać fakt, że jego czosnkowy zapach odstrasza wiele uciążliwych szkodników roślin.
Czosnek niedźwiedzi - uprawa
Uprawa czosnku niedźwiedziego w ogrodzie wymaga zapewnienia stanowiska półcienistego lub cienistego (najlepiej pod drzewami liściastymi) oraz próchniczej, przepuszczalnej, żyznej i stale lekko wilgotnej gleby o odczynie lekko kwaśnym. Czosnek niedźwiedzi wymaga podlewania, szczególnie w okresie wiosennym. Latem, po przekwitnieniu, roślina stopniowo obumiera i zanika. Wówczas podlewanie nie jest już konieczne. Co roku na wiosnę warto ziemię wzbogacać kompostem. Czosnek niedźwiedzi zimuje dobrze, o ile gleba nie jest zbyt wilgotna (nadmiernie wilgotna ziemia w okresie zimowym przyczynia się do gnicia cebul).
Czosnek niedźwiedzi można sadzić też w doniczkach wypełnionych zwykłą ziemią do kwiatów z dodatkiem 1/3 objętości drobnego żwirku (takie rozluźnienie ziemi zapobiega gniciu cebul czosnku). Doniczki z czosnkiem niedźwiedzim najlepiej ustawić przy parapecie okna od strony północnej. Podlewamy aby utrzymać stale lekko wilgotną glebę ale pomiędzy podlewaniami pozwolić aby jej wierzchnia 1-2 cm warstwa lekko przesychała. Co dwa tygodnie do wody do podlewania warto dodać niewielką dawkę nawozu płynnego.
Uprawę czosnku niedźwiedziego można rozpocząć od wysiewu nasion w okresie jesiennym. Jest to jednak metoda dość zawodna, gdyż nasiona wymagają przejścia długiego okresu stratyfikacji oraz szybko tracą zdolność do kiełkowania. Lepiej zatem zdecydować się na sadzenie cebul czosnku niedźwiedziego w końcówce lata lub na początku jesieni. Wrzesień do początku października to świetny okres na sadzenie czosnku niedźwiedziego. W kolejnych latach uprawy w okresie letnim, gdy roślina obumrze i wejdzie w stan spoczynku, od cebul matecznych oddziela się cebulki przybyszowe i w ten sposób powiększa liczebność posiadanych egzemplarzy czosnku niedźwiedziego.
Świdośliwa lamarcka
Świdośliwa lamarcka jest rośliną bardzo polecaną do sadzenia w ogrodach działkowych i przydomowych z racji na wysoką mrozoodporność i niskie wymagania glebowe. Wiosną zdobią ją śliczne kwiaty, a jesienią pięknie przebarwiają się liście. Atrakcyjne są też owoce świdośliwy, nieco przypominające borówkę amerykańską.
Jak wygląda świdośliwa lamarcka
Świdośliwa lamarcka (Amelanchier lamarckii) to jeden z ponad dwudziestu gatunków roślin należących do rodzaju świdośliwa. Gatunek ten pochodzi ze wschodniej Kanady. Przez dendrologów czasem błędnie jest zaliczany do gatunku świdośliwa kanadyjska (Amelanchier canadensis). Roślina ta może przybierać pokrój krzewu lub niewielkiego drzewa o wysokości 7 - 10 m oraz szerokości do 3 m. Zazwyczaj jednak sadzona w ogrodach w naszym klimacie nie przekracza wysokości 5 m.
Walory ozdobne świdośliwy lamarckiej ujawniają się już wiosną, gdy na przełomie kwietnia i maja roślina obficie rozkwita drobnymi, białymi kwiatami, zebranymi w krótkie grona o dł. do 4 cm.
Wraz z kwiatami na roślinie pojawiają się liście.
Liście świdośliwy są eliptyczne lub lancetowatoeliptyczne, krótko i ostro zaostrzone na wierzchołku oraz zaokrąglone u nasady. Osiągają długość 4-10 cm. Ich brzegi są drobno piłkowane. Młode liście są brązowawe i biało owłosione, później stają się szarozielone. Jesienią przebarwiają się na atrakcyjną żółto-czerwoną barwę, stanowiąc dodatkową ozdobę krzewu w tym okresie.
Owoce świdośliwy, często porównywane do jagód borówki wysokiej(amerykańskiej), są kuliste, purpurowo-czerwone, w miarę dojrzewania stają się coraz ciemniejsze. Dojrzewają w lipcu ale na roślinie mogą pozostawać dość długo. Posiadają liczne walory odżywcze i wybornie smakują. Są soczyste i słodkie. Doskonałe do spożycia na surowo, można je też suszyć (suszone przypominają rodzynki) oraz przyrządzać z nich kompoty. Często są dodawane do ciast i wykorzystywane jako składnik dżemów. Jeżeli wszystkich owoców nie zbierzemy z krzewów, będą one przyciągać liczne ptaki - szpaki, kwiczoły, rudziki, sroki, dla których stanowią doskonały przysmak.
Świdośliwa lamarcka - sadzenie
Sadzonki świdośliwy sprzedawane są zazwyczaj jako jednopędowe rośliny w pojemnikach. Dzięki temu bryła korzeniowa rośliny jest dobrze rozwinięta i nie ma ryzyka jej uszkodzenia. Najlepszym terminem sadzenia jest wiosna lub jesień, ale jak większość roślin w pojemnikach, sadzonki świdośliwy mogą być sadzone przez cały okres wegetacyjny.
Świdośliwa lamarcka ma niewielkie wymagania glebowe, jednak młodym, nowo sadzonym roślinom dla dobrego przyjęcia się warto zapewnić nieco lepsze warunki, niż te wymagane przez starsze egzemplarze. Najlepiej zatem przeprowadzić sadzenie świdośliwy do gleby żyznej, umiarkowanie wilgotnej, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym, na stanowisku dobrze nasłonecznionym.
Warto też wiedzieć, że roślin nie trzeba sadzić bardzo gęsto. Dzięki odrostom korzeniowym szybko się rozrastają, tworząc z czasem gęste zarośla czy żywopłoty.
Świdośliwa lamarcka - uprawa i pielęgnacja
Świdośliwa lamarcka wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych. Jest bardzo tolerancyjna wobec pH i struktury gleby. Najlepiej jednak rośnie na glebach próchniczych, piaszczysto-gliniastych o pH 6,0 do 7,5. W naszym klimacie jest też w pełni mrozoodporna. To bez wątpienia predysponuje ją do uprawy amatorskiej na działkach i w ogrodach przydomowych. Trzeba jednak pamiętać, że świdośliwa lamarcka źle znosi suszę oraz duże zanieczyszczenie powietrza.
Rozmnażanie świdośliwy jest bardzo łatwe. Roślina sama rozrasta się przez odrosty korzeniowe. Świdośliwy rozmnaża się też przez sadzonki zielne i półzdrewniałe, odkłady oraz z nasion. Czasem można też nabyć egzemplarze szczepione na podkładkach z irgi.